Onlangs werd aandacht gevraagd voor de petitie ‘anders maar niet minder.’ In deze petitie wordt bezwaar gemaakt tegen het voornemen van minister Schippers om de NIP-test aan alle zwangere vrouwen aan te bieden. Deze test maakt het mogelijk om, op relatief eenvoudige wijze, te bepalen of het ongeboren kind een chromosomale afwijking heeft, zoals het Downsyndroom. De vraag is: wie kan hier tegen zijn? Het geeft de moeder de vrijheid om een eigen beslissing te nemen. Toch heb ik deze petitie ondertekend. Ik maak mij ernstig zorgen over de maatschappelijke denkrichting die hierin naar voren komt.
Doel
Het is het overduidelijk dat het hoofddoel van deze test is om de moeder de mogelijkheid te geven de zwangerschap af te breken. Natuurlijk kunnen er ook andere redenen zijn waarom het goed is vooraf te weten of een kind het Downsyndroom heeft, maar dit is zeker niet de reden om deze test aan te bieden. In de petitie wordt een (niet verifieerbaar) percentage van meer dan 90% genoemd, die ervoor kiest om na een positieve uitslag de zwangerschap af te breken. De maatschappelijke dwang om hiertoe te besluiten lijkt steeds sterker te worden. Ouders geven in een interview aan dat zorgverleners hier zelfs op aansturen. Hierachter zijn verschillende maatschappelijk tendensen aan te wijzen, die allen even zorgwekkend zijn. Op drie van deze zaken wil ik de aandacht richten.
Menselijk leven
Ten eerste spreekt hieruit een gebrek aan het respect voor het ongeboren leven. De gedachte is dat wanneer het kind niet levensvatbaar is buiten de baarmoeder, er geen sprake is van menselijk leven. Wie besluit een zwangerschap af te breken is daarmee niet schuldig aan het doden van menselijk leven. Deze grens is arbitrair, nauwelijks logisch te onderbouwen en is afhankelijk van de stand van de wetenschap. Ook los daarvan is het verbazingwekkend dat het ongeboren leven niet meer bescherming krijgt. In 2012 maakte een groot deel van politiek Nederland zich sterk voor een verbod onverdoofd ritueel slachten, terwijl diezelfde politici geen probleem hebben met het (onverdoofd) weghalen van ongeboren menselijk leven. Leven we in een maatschappij waarin kippen meer rechten hebben dan ongeboren kinderen? Gaat het lijden van kippen ons meer aan het hart dan het lijden van ongeboren kinderen? Er is hierop een grondige bezinning nodig. Ik wil ervoor pleiten dat er vanaf het eerste moment na de bevruchting, op zijn minst in juridische zin, sprake is van menselijk leven. Juist omdat er daarna geen logische grens te trekken is, heeft het kind vanaf het begin recht op wettelijke bescherming. Het afbreken van zwangerschappen is daarmee geen begaanbare weg.
Maakbaarheid
De tweede zorgwekkende ontwikkeling is het idee van de maakbaarheid van de mens en de maakbaarheid van het leven. De vrees is dat er steeds minder ruimte komt voor dat wat niet perfect is. Voor elke afwijking is een middel of een behandeling beschikbaar. Wie afwijkt van het ideaal is niet langer welkom in de maatschappij. De invoering van de NIP-test kan hierbij als een katalysator werken. Het wordt steeds meer gezien als maatschappelijk ongewenst, en zelfs egoïstisch, als je besluit een kind met het Downsyndroom geboren te laten worden. De bovengenoemde petitie zet met name in op dit punt: een kind met het Downsyndroom is anders, maar niet minder. Vanuit mijn christelijke achtergrond wil ik dit punt onderstrepen. Een maatschappij waarin alleen het perfecte een plaats heeft, is geen maatschappij waarin ik wil leven. Het idee van maakbaarheid is bovendien een mythe die meer kapot maakt dan je lief is.
Liberalisme
Ten derde wil ik wijzen op de diepste drijfveer achter dit besluit: het liberale vrijheidsbegrip. In dit denken betekent vrijheid de mogelijkheid om alles te doen wat je wilt. Deze individuele vrijheid wordt alleen daar begrensd waar de vrijheid van anderen in het geding is. Ook de invoering van de NIP-test kan gezien worden in lijn met dit denken. De vrouw is immers baas in eigen buik. Vanuit christelijk oogpunt is hier veel tegenin te brengen. Christelijke vrijheid is de mogelijkheid om te beantwoorden aan het doel waartoe de mens is geschapen. De mens is geen individu, maar een sociaal wezen, dat tot ontplooiing komt in relatie tot anderen. Er is een hogere autoriteit aan Wie we verantwoording schuldig zijn. Maar ook los van een christelijke levensovertuiging kan er bezwaar gemaakt worden tegen de gedachte ‘baas in eigen buik.’ Juist in het liberale denken waarin het individu op de eerste plaats staat, zou toch meer aandacht moeten zijn voor het ongeboren individu. Hoe kunnen we hen zomaar alle menswaardigheid ontzeggen? We kijken nu met afschuw terug op ons slavernijverleden. Hoe konden weldenkende mensen ooit zulke gruweldaden begaan? Maar, was de belangrijkste reden niet dat de slachtoffers niet gezien werden als mensen? De menselijke beschermwaardigheid was niet op hen van toepassing. Een gevaarlijke denkfout zoals we nu weten. Maken we wat betreft het ongeboren leven vandaag de dag niet dezelfde denkfout als toen? Zal men ooit met afschuw terugkijken op deze periode en zich afvragen hoe kan een weldenkend mens zoiets doen? We mogen het hopen!
Ten slotte
Vanwege de bovengenoemde redenen ben ik tegen de algemene invoering van de NIP-test. Er spreekt een denken uit dat ingaat tegen alles waar ik voor sta. Het is een bewijs van de steeds verdere secularisering van het denken. Mensen worden gedwongen tot een keuze die er niet zou moeten zijn. In plaats hiervan zouden we het kwetsbare en onmondige menselijk leven moeten beschermen. De maatschappij zou een warm welkom en een thuis moeten bieden voor hen die anders zijn. In de wetenschap dat elk menselijk leven even waardevol is. In het besef dat elk mens het leven slechts gekregen heeft.
